HIỂU BIẾT VỀ BỆNH TAY - CHÂN - MIỆNG

Thứ tư - 28/10/2020 08:25

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ, tuổi nhà trẻ mẫu giáo. Bệnh có tốc độ lây lan nhanh, dễ thành dịch, cao điểm của bệnh là từ tháng 3 – 5 và từ tháng 8 – 9 hằng năm. Bệnh có thể biến chứng nguy hiểm.

Bệnh tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ nhỏ, tuổi nhà trẻ mẫu giáo. Bệnh có tốc độ lây lan nhanh, dễ thành dịch, cao điểm của bệnh là từ tháng 3 – 5 và từ tháng 8 – 9 hằng năm. Bệnh có thể biến chứng nguy hiểm.
1. Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh tay chân miệng chủ yếu do nhóm virus đường ruột Enterovirus gây nên, thường gặp nhất là Coxsackie A16 và Enterovirus typ 71. Virus Coxsackie A16 ít gây ra biến chứng và có thể tự khỏi trong vài ngày. Ngược lại, virus Enterovirus typ 71 gây nhiều biến chứng nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong. Một số chủng virus khác như Coxsackie nhóm A hay Coxsackie nhóm B cũng là nguyên nhân gây bệnh.
2. Các biểu hiện bệnh tay chân miệng
Trẻ bị sốt, mệt mỏi là dấu hiệu nhận biết sớm nhất của bệnh
Bệnh tay chân miệng có những dấu hiệu nhận biết khác nhau tùy vào từng giai đoạn, cụ thể như:
- Giai đoạn ủ bệnh kéo dài 3 – 6 ngày.
- Giai đoạn khởi phát bắt đầu với các triệu chứng dễ nhận thấy gồm: Trẻ sốt, mệt mỏi, sốt nhẹ (37,5-38 độ C) hoặc bị sốt cao (38-39 độ C). Đau họng. Tổn thương đau rát ở răng và miệng, trẻ chảy nước bọt nhiều, biếng ăn. Có thể ỉa chảy vài lần trong ngày.
- Giai đoạn toàn phát (thường bắt đầu sau 1 – 2 ngày khởi phát bệnh), trẻ bắt đầu xuất hiện các triệu chứng điển hình của bệnh như:
+Trẻ bị phát ban dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, bàn chân, đầu gối, mông. Các bóng nước có đường kính 2 – 10mm, màu xám, hình bầu dục. Chúng có thể mọc lồi hoặc ẩn dưới da, sờ có cảm giác cộm, không đau, không ngứa.
+Loét miệng: ở niêm mạc má, lợi và lưỡi của trẻ xuất hiện các bóng nước có đường kính 2 – 3mm, dễ vỡ. Khi vỡ tạo các vết loét khiến trẻ đau khi ăn, quấy khóc.
+Trên mông của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ xuất hiện các mụn lở, rộp da.
+Dấu hiệu toàn thân: rối loạn tri giác, mê sảng, co giật,
+Ở giai đoạn toàn phát trẻ bắt đầu phát ban ở bàn chân. Bệnh tay chân miệng còn xuất hiện thêm các biểu hiện như: Bóng nước rất ít xen kẽ với hồng ban hoặc chỉ xuất hiện hồng ban. Một số trường hợp trẻ chỉ xuất hiện loét miệng.
3. Con đường lây truyền bệnh tay chân miệng
Virus gây bệnh có khả năng lây lan nhanh, truyền trực tiếp thông qua đường miệng, qua các chất tiết từ mũi, miệng, phân hay nước bọt của trẻ bệnh. Người mắc bệnh có khả năng phát tán virus gây bệnh trong giai đoạn ủ bệnh hay trong vài tuần bởi vì virus vẫn còn tồn tại trong phân và nước bọt của bệnh nhân.
Các con đường lây truyền virus: Trẻ tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm bệnh. Hít, nuốt phải các dịch tiết, nước bọt người bệnh khi ăn uống chung, ho, hắt hơi, nói chuyện. Tiếp xúc trực tiếp với dịch của mụn nước, bọng nước, phân của người bệnh. Trẻ lành cầm nắm đồ chơi, chạm vào các vật dụng của trẻ bệnh.
4. Tiến triển và biến chứng của bệnh
Nếu tình trạng bệnh nhẹ, sau 7 – 10 ngày chăm sóc tại nhà, trẻ sẽ hồi phục sức khỏe hoàn toàn. Trường hợp bé sốt cao (trên 39 độ C) kéo dài hơn 48 giờ kèm theo các biểu hiện như ói, tay chân run rẩy, co giật, tim đập nhanh, khó thở, da nổi vằn, gia đình cần đưa trẻ nhập viện ngay lập tức.
Sau khi khỏi bệnh, cơ thể trẻ sẽ miễn dịch với chủng virus gây bệnh. Tuy nhiên, trẻ có thể mắc tay chân miệng nhiều lần là do lần sau mắc những chủng virus khác với lần trước gây ra. Bệnh tay chân miệng phát hiện muộn, bệnh tiến triển nặng có thể gây ra một số biến chứng như:
- Bị viêm màng não virus (triệu chứng sốt, đau đầu, cứng cổ, đau lưng), bệnh nhân cần nhập viện để được điều trị.
- Các biến chứng ít gặp khác: Viêm não, viêm tim, bại liệt, tê liệt hoặc viêm phổi. Khi xuất hiện biến chứng trên nếu không phát hiện, điều trị đúng và kịp thời trẻ có thể tử vong .
5. Cách điều trị và phòng ngừa bệnh lây lan
5.1. Cách điều trị:
Khi phát hiện một số dấu hiệu của bệnh, bố mẹ cần đưa trẻ đến thăm khám chuyên khoa Truyền nhiễm để chẩn đoán đúng bệnh.
Hiện nay chưa có thuốc đặc trị hay vaccine phòng bệnh. Cách điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng, chăm sóc bệnh nhân tại nhà và sử dụng các loại thuốc hạ sốt, giảm đau, bù đủ nước cho cơ thể theo hướng dẫn của Bác sĩ.
Trường hợp trẻ sốt cao, bạn có thể sử dụng thuốc Paracetamon để hạ sốt và giảm đau. Lưu ý, tuyệt đối không sử dụng thuốc có chứa thành phần Aspirin. Ngoài ra, bố mẹ cũng nên sử dụng nước muối 0.9% để sát trùng niêm mạc cho trẻ. Với trẻ không bị loét miệng, bội nhiễm thì không nên sử dụng thuốc kháng sinh.
Chế độ ăn hằng ngày cần đảm bảo đủ dinh dưỡng, bù nước kịp thời đề phòng trẻ bị mất nước, hạ đường huyết. Đối với trẻ bú mẹ cần tăng cường cho bú thành nhiều lần trong ngày. Bổ sung vitamin, thuốc tăng cường sức đề kháng cho trẻ. Với trẻ lớn hơn cần kiêng các loại thức ăn có thể khiến trẻ đau rát, tổn thương miệng như thức ăn nóng, đặc. Nên cho trẻ ăn các thức ăn loãng, nguội, dễ tiêu hóa như cháo loãng, sữa, sữa hạt, chè đỗ…Nếu trẻ từ chối ăn, bố mẹ không nên cưỡng ép thay vào đó cho bé uống sữa hoặc ăn sữa chua thay thế. Hoa quả trái cây giàu vitamin, khoáng chất cũng là thực phẩm cần thiết cho trẻ khi điều trị bệnh.
Cần vệ sinh da cho trẻ nhằm tránh bội nhiễm vi khuẩn bằng cách: tắm cho trẻ bằng nước có tính sát trùng nhẹ như nước lá chè xanh, lá chân vịt…Sau khi tắm, sử dụng dung dịch Betadin để bôi lên các nốt bỏng nước trên da. Không bôi thuốc xanh lên mụn nước làm khó khăn thăm khám và theo dõi. Lưu ý cần theo dõi trẻ thường xuyên để phát hiện sớm và điều trị biến chứng nguy hiểm nếu có. Việc kiêng tắm có thể khiến trẻ bị ngứa ngáy, nhiễm trùng, bố mẹ nên tắm cho trẻ như bình thường, tắm nước ấm và chỗ kín gió.
5.2. Cách phòng ngừa bệnh
Bệnh tay chân miệng thường bùng phát mạnh vào giai đoạn chuyển mùa, nhất là vào mùa hè thời tiết nóng ẩm, thuận lợi cho virus phát triển và gây bệnh. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở những khu vực đông người như trường học, nhà trẻ..
Hiện nay, không có vaccine phòng bệnh tuy nhiên bố mẹ có thể làm giảm nguy cơ bị nhiễm các loại virus gây bệnh tay chân miệng bằng những cách đơn giản sau đây:
- Rửa tay thường xuyên với xà phòng trước khi chuẩn bị thức ăn, ăn uống, cho trẻ nhỏ ăn, sử dụng nhà vệ sinh, sau khi thay tã cho trẻ và sau khi tiếp xúc với các bọng nước.
- Sử dụng xà phòng để làm sạch các vật dụng, khử trùng bằng các chất tẩy rửa thông thường.
- Tránh ôm, hôn, dùng chung quần áo, đồ dùng cá nhân với trẻ nhiễm bệnh.
- Khi trẻ bệnh, tránh cho trẻ tiếp xúc nơi đông người như đi nhà trẻ, trường học.
- Hướng dẫn trẻ che miệng và mũi khi hắt hơi, ho.
Trong mùa dịch, khi nghi ngờ dấu hiệu trẻ nhiễm bệnh bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện hay lựa chọn các phòng khám uy tín và chuyên nghiệp để khám và tư vấn điều trị.